.png)
گفتاردرمانی نوین برای کودکان اتیسم؛ نگاهی به دستاوردهای یک پژوهش در دانشگاه علوم پزشکی ایران
یک آسیب‌شناس گفتار و زبان به تشریح نتایج پژوهش خود درباره تاثیر روشهای ارتباطی جایگزین و مکمل بر کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم فاقد کلام پرداخت.
اختلال طیف اتیسم و راهکارهای ارتباطی برای افراد فاقد کلام یکی از چالش‌برانگیزترین حوزه‌های مرتبط با سلامت کودکان است. در این گفت‌وگو، خانم رویا محمدی، کاندیدای دکتری تخصصی گفتاردرمانی و آسیب‌شناس گفتار و زبان، با تکیه بر سال‌ها تجربه بالینی و پژوهشی خود، ابعاد مختلف یک طرح تحقیقاتی پیشگامانه را تشریح می‌کنند. ایشان که حوزه اصلی فعالیت و علاقه خود را معطوف به مشکلات ارتباطی کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال طیف اتیسم قرار داده‌اند، به اهمیت روشهای جایگزین و مکمل ارتباطی و نقش حیاتی آنها در بهبود کیفیت زندگی این افراد و خانواده‌هایشان می‌پردازند.
- با تشکر از حضور در این مصاحبه، لطفا خودتان را معرفی کرده و سوابق علمی، پژوهشی، اجرایی و عملی خود و فعالیت های مرتبط با این پژوهش را بیان کنید:
من رویا محمدی هستم، کاندیدای دکتری تخصصی گفتاردرمانی و آسیب شناس گفتار و زبان حدود ۹ سال سابقه فعالیت بالینی در حوزه اختلالات رشدی گفتار و زبان دارم حوزه مورد علاقه بنده در بالین و پژوهش، پرداختن به مشکلات ارتباطی کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال طیف اتیسم است.
------------------------------------------------------------------------------------
- دلیل اصلی شما برای انتخاب این طرح تحقیقاتی چه بود و چه کسانی در این پژوهش یاری دهنده شما بودند؟
مهارت های ارتباطی نقش بسیار مهمی در تمامی جنبه های زندگی افراد دارد این درحالی است که حدود یک سوم از افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم هرگز به گفتار کارکردی دست نمی یابند این افراد معمولا به دلیل عدم کفایت در مهارت های ارتباطی دچار مشکلات ثانویه مثل انزوا، پرخاشگری و مشکلات رفتاری می شوند. این مسائل ارتباطی هم برای خود فرد مبتلا به اختلال طیف اتیسم و هم برای خانواده آنها عواقبی دارد. استفاده از رویکردهای غیرکلامی و مکمل و جایگزین ارتباط در گفتاردرمانی این افراد می تواند نقش به سزایی در افزایش توانمندی های ارتباطی و کاهش مشکلات ثانویه و در واقع بهبود کیفیت زندگی آن ها و افراد خانوادشان داشته باشد. با استفاده از این روش ها فرد فاقد کلام می تواند با یک روش مناسب به غیر از کلام ارتباط برقرار کند و همین موضوع باعث افزایش استقلال، اعتماد به نفس و بهبود تعامل با اعضاء خانواده خواهد شد.
سرکار خانم دکتر ریحانه محمدی، عضو هیئت علمی گروه گفتاردرمانی، با راهنمایی های ارزشمندشان، بنده را در اجرای این طرح همراهی کردند.
--------------------------------------------------------------------------------------
- پژوهش تان را معرفی کرده و با معرفی ویژگی ها و نوآوری های آن در خصوص موضوعات و محورهای آن شرح دهید:
این پژوهش یک گزارش موردی است که به تفصیل به ارائه ی گزارش استفاده از نظام ارتباطی تبادل تصویر و تکنیک آموزش میلیو پیش زبانی و بررسی تاثیر آن بر مهارتهای پیش زبانی، زبانی و شاخصهای شدت اتیسم در یک کودک ۷ سال و ۲ماههی مبتلا به اختلال طیف اتیسم فاقد کلام با هدف افزایش آگاهی آسیب شناسان گفتار و زبان فارسی زبان از نتایج کاربرد روش های غیرکلامی برقراری ارتباط در کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم فاقد کلام پرداخت والدین و درمانگران معمولاً گفتار را راه اصلی ارتباط می‌دانند اما باید خاطر نشان کرد که برخی از افراد از جمله افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم شدید ممکن است هرگز به گفتار عملکردی دست پیدا نکنند و اصرار بر یادگیری گفتار موجب اتلاف وقت و هزینه، نتایج درمانی محدود و ناامیدی خانواده می‌شود. با وجود اهمیت روشهای غیرکلامی در این شرایط، آسیب‌شناسان گفتار و زبان در زبان فارسی کمتر آنها را به‌کار می‌گیرند. دلایل این مسئله میتواند شامل آموزش دانشگاهی ناکافی، تمایل کم خانواده‌ها، انگیزه پایین درمانگران و مراجعان عدم پذیرش اجتماعی کمبود و گرانی ابزار و آگاهی ناکافی از آنها باشد.
--------------------------------------------------------------------------------------
- آیا این پژوهش به مرحله اجرا و بهره برداری رسیده است؟
بله، کاربرد نظام ارتباطی تبادل تصویر روشی شناخته شده و مبتنی بر شواهد در منابع علمی است. اما در زبان فارسی به دلایل فرهنگی، کمبود تجهیزات، دانش ناکافی و عدم استقبال درمانگران و والدین، در شرایطی که لازم است از آن بهره برده شود، کمتر مورد توجه است.
کاربرد نظام ارتباطی تبادل تصویر در شرکت کنندهی این مطالعه منجر به یادگیری یک روش ارتباطی کارآمد کاهش مشکلات رفتاری و قشقرق و همچنین بهبود تعامل کودک خانواده شد در حالی که به علت شدید بودن طیف و سن بالای هفت سال پیش آگهی دستیابی به کلام بسیار ضعیف تخمین زده شده بود با کارگیری این روش ها علاوه بر تقویت ارتباط غیر کلامی رشد گفتاری هرچند ناچیز به صورت افزایش صداسازی ها و کلمات بیانی در کودک مشاهده شد.
--------------------------------------------------------------------------------------
5- این طرح پژوهشی چه گره ای از مشکلات مردم باز خواهد کرد؟
نتایج این طرح در درجه ی اول به آسیب شناسان گفتار و زبان کمک میکند تا باری دیگر به روش های جایگزین و مکمل ارتباط به عنوان یک مداخلهی موثر در برخی شرایط خاص توجه داشته باشند و دانش و مهارت خود را در این زمینه رشد دهند. به وجود آمدن فرهنگ استفاده از این روشهای غیر کلامی در بین آسیب شناسان گفتار و زبان، در نهایت به والدین نیز منتقل می شود و به مراجعینی که شانس استفاده از گفتار را ندارند کمک میکند تا بتوانند از حق طبیعی برقراری ارتباط بهره ببرند.
--------------------------------------------------------------------------------------
- انتظار شما از مسئولین و متولیان امور پژوهشی در زمینه حمایت و یا توسعه فعالیت های مشابه چیست و چه راهکارهایی پیشنهاد می کنید؟
با توجه به شیوع بالای اختلال طیف اتیسم در جوامع امروزی و نقش تعیین‌کننده مهارتهای ارتباطی در کیفیت زندگی فرد مبتلا و خانواده وی، توجه به توسعه پژوهش‌های کاربردی در این حوزه ضرورتی انکارناپذیر است. یکی از مهم‌ترین کارکردهای پژوهش در زمینه اتیسم، ارتقاء سطح آگاهی درمانگران، سیاستگذاران و مسئولین ذیربط می‌باشد افزایش آگاهی میتواند منجر به شناسایی بهتر نیازهای افراد مبتلا، طراحی برنامه‌های مداخله‌ای مؤثرتر و همچنین تدوین سیاست‌های حمایتی کارآمد شود نتایج پژوهش‌های علمی میتواند به‌عنوان پلی میان دانش تخصصی و کار بالینی ایفای نقش نماید انتقال علمی یافته‌ها به عرصه سیاست‌گذاری به مسئولین کمک میکند تا در برنامه‌ریزی‌های کلان رویکردهای مبتنی بر شواهد را جایگزین تصمیم‌گیری‌های مقطعی و ناکارآمد نمایند. همچنین تقویت ارتباط میان محققان، درمانگران و خانواده‌ها به ارتقاء کیفیت مداخلات درمانی و افزایش سطح توانمندی و خودکفایی افراد مبتلا منجر خواهد شد.
نکته اساسی دیگر توجه به حمایت همه‌جانبه از خانواده‌ها است خانواده‌هایی که کودک مبتلا به اختلال طیف اتیسم دارند اغلب با فشارهای عاطفی، روانی و اقتصادی قابل توجهی مواجه هستند.
پژوهش‌های علمی می‌توانند با ارائه راهکارهای مبتنی بر شواهد در زمینه حمایت روانی، اجتماعی و آموزشی به ارتقاء تاب‌آوری خانواده‌ها و بهبود کیفیت زندگی آنان کمک کنند.
در نهایت باید تأکید کرد که پژوهش در زمینه اختلال طیف اتیسم نه‌تنها ابزاری برای افزایش دانش نظری، بلکه بستری برای شکل‌گیری سیاست‌های حمایتی، طراحی خدمات تخصصی، و ایجاد فرصت‌های برابر برای افراد مبتلا و خانواده‌هایشان محسوب می‌شود به همین دلیل انتظار می‌رود که سیاستگذاران نهادهای پژوهشی و سازمان‌های مرتبط، سرمایه‌گذاری هدفمند و پایدار در این حوزه را در اولویت قرار دهند تا بتوان گامی اساسی در جهت بهبود شرایط زندگی افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم و خانواده هایشان برداشت.
--------------------------------------------------------------------------------------
7- اگر توضیح دیگری درخصوص برنامه های جاری، آینده و اهداف تان دارید در خاتمه این گفتگو بفرمایید:
با توجه به نقش آسیب‌شناس گفتار و زبان در تیم درمان اختلال طیف اتیسم، اهداف ما برای آینده بر چند محور اصلی متمرکز است. گام نخست معرفی و به‌کارگیری درمان‌های مبتنی بر شواهد است چرا که بر این باوریم تنها مداخلاتی که بر پایه یافته‌های علمی معتبر بنا شده باشند می‌توانند اثربخشی پایدار داشته باشند. گام بعدی انتقال علم و تجربه به حوزه بالین است دانش نظری و یافته‌های پژوهشی نباید صرفاً در سطح مقالات باقی بماند بلکه باید به شکل عملی در اختیار درمانگران و خانواده‌ها قرار گیرد تا به بهبودکیفیت خدمات کمک کند. برنامه‌ریزی برای آموزش‌های مستمر، برگزاری کارگاه‌ها و تقویت مهارتهای بالینی همکاران نیز گامی اساسی در ارتقاء کیفیت خدمات است. از دیگر اهداف تشویق و حمایت از پژوهش‌های نوین در حوزهی اختلال اتیسم خواهد بود.
پژوهش میتواند بستری برای نوآوری و یافتن راهکارهای کارآمدتر باشد و ما تلاش داریم با مشارکت و همکاری در این زمینه سهمی هرچند کوچک در ارتقاء این حوزه داشته باشیم.
در نهایت، تلاش میکنیم یافته های پژوهشی را به سیاستگذاران آموزش و سلامت منتقل کنیم تا شاهد بهبود کاربرد مداخلات مبتنی بر شواهد و کارآمد در حوزه ی نقایص ارتباطی اختلال طیف اتیسم باشیم و به ارتقاء کیفیت زندگی افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم کمک کنیم.
نظر دهید